Το έθνος της αγοράς και ο λαός της αντίστασης
Του Παναγιώτη Σωτήρη
Μεγάλη συζήτηση έγινε για τις παρελάσεις της 25ης Μαρτίου σε όλη την Ελλάδα. Δικαιολογημένα, αφού σε εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό πόλεων μετατράπηκαν σε λαϊκές διαδηλώσεις καταδίκης των Μνημονίων και της συνθήκης μειωμένης λαϊκής κυριαρχίας που επιβάλλεται.
Το φαινομενικά παράδοξο ήταν ότι πολιτικοί χώροι, ιδεολογικά ρεύματα και κοινωνικά κινήματα παραδοσιακά εχθρικά προς τις παρελάσεις, ως τελετουργία ενός εκ των άνωθεν επιβαλλόμενου μιλιταρισμού και εθνικισμού, σήμερα τις διεκδικούν ως συμβολικό σημείο αναφοράς, την ίδια ώρα που το επίσημο κράτος έκανε ό,τι μπορούσε να τις αποστειρώσει και να περιορίσει την όποια εμβέλεια είχαν ως κρατική γιορτή, με αποκορύφωμα την απαγόρευση, ουσιαστικά, παρακολούθησης της στρατιωτικής παρέλασης στην Αθήνα.
Ότι η εθνική επέτειος διευκόλυνε εργαλειακά την κινητοποίηση ως ημέρα αργίας με παρουσία επισήμων ως εύκολων στόχων, δεν επαρκεί ως εξήγηση. Οι κινητοποιήσεις αποτύπωσαν μια βαθύτερη προσπάθεια επανοικειοποίησης της εθνικής επετείου και του συμβολισμού της. Και αυτό δεν είναι εντελώς ανιστόρητο, εάν αναλογιστούμε ότι η επανάσταση του 1821 είχε και έντονα λαϊκό δημοκρατικό χαρακτήρα, εξέφρασε και κατώτερα στρώματα, εντάχθηκε σε έναν επαναστατικό κύκλο που εμπνεόταν από τη Γαλλική Επανάσταση και προκάλεσε, αρχικά τουλάχιστον, τρόμο στις κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρώπης. Την ίδια επανοικειοποίηση των εθνικών επετείων είδαμε και στις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου 2011, με αποκορύφωμα ό,τι έγινε στη Θεσσαλονίκη, ως προσπάθεια σύνδεσης συμβολικής με το νήμα των αντιφασιστικών αγώνων και της Αντίστασης.
Στην πραγματικότητα βλέπουμε δύο ανταγωνιστικές σημασιοδοτήσεις του έθνους και του λαού. Η προσπάθεια της κυβέρνησης και των κομμάτων εξουσίας παραπέμπει στον τρέχοντα ορισμό του έθνους του «υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού»: το απλό άθροισμα πλήρως εξατομικευμένων καταναλωτών, που συνέχεται από το συνδυασμό ανάμεσα στην αγορά και μια φαντασιακή «εγχωριότητα» σε αντιδιαστολή με διάφορες παραλλαγές «άλλων», με πιο εμφανή στόχο τους μετανάστες, εξ ου και η διαρκής επανεμφάνιση εκδοχών κρατικού ρατσισμού, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τα σχέδια για τα κέντρα κράτησης μεταναστών χωρίς χαρτιά. Η εκδοχή που ανακύπτει στις συλλογικές δράσεις και κινητοποιήσεις των τελευταίων ετών παραπέμπει σε μια πολύ πιο ανοιχτόκαρδη εκδοχή του «έθνους των υποτελών τάξεων», κάνει την κρίσιμη μετάβαση από το φαντασιακό έθνος των εθνικών αφηγήσεων στον υπαρκτό λαό των αγωνιστικών πρακτικών.
Σήμερα ανοίγει ο δρόμος να στοχαστούμε ξανά και έμπρακτα το λαό, όχι ως το αφηρημένο πολιτικό σώμα της φιλελεύθερης συνταγματικής παράδοσης, αλλά ως την ευρύτερη κοινωνική συμμαχία που σήμερα συγκροτείται στην αντίθεση απέναντι στις πολιτικές του καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού. Αυτό επιτρέπει και την επανοικειοποίηση της ακυρούμενης σήμερα στην πράξη λαϊκής κυριαρχίας, όχι ως απλής διεκδίκησης τυπικής κοινοβουλευτικής δημοκρατικής νομιμότητας αλλά ως συλλογικής απαίτησης πολιτικού και κοινωνικού αυτοκαθορισμού στο συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο.
Αυτή η διπλή οριοθέτηση του λαού και απέναντι στο έθνος ως κοινή καταγωγή και απέναντι στο πολιτικό σώμα ως άθροισμα ατομικοτήτων, αποτελεί και τη μόνη απάντηση στην τρέχουσα συζήτηση περί συνοχής των Ευρωπαϊκών κοινωνιών. Απέναντι σε ένα δίπολο πολυπολιτισμικότητας και «επιστροφής στο έθνος», που και στους δύο πόλους έχει δεδομένη την αγορά, η σύγκρουση με τη νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα είναι το μόνο πεδίο για μια νέα λαϊκή ενότητα και κατ' επέκταση κοινωνική συνοχή.
Δυναμική και ξεροκέφαλα απρόβλεπτη, η δυναμική της συλλογικής δράσης και διεκδίκησης αποδεικνύεται και καλοδεχούμενα επινοητική απέναντι σε κρίσιμα και επείγοντα ερωτήματα.
(To κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νέα της Λέσβου στις 28/03/2012)
http://icthis.net/modules/smartsection/item.php?itemid=2840
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου